17-05-2015 12:13:09 anhbon

Ngày xưa người ta hay nghe tiếng rao "khóa ơ..." ở các ngõ chợ Hà thành. Giờ thì thợ khóa ngồi rải rác ở các con phố. Thợ khóa lành nghề, nổi tiếng thì kiếm bộn tiền, nhưng không phải không có những thợ khóa lợi dụng nghề để phạm pháp và đã phải trả giá.

Học lỏm và thợ lành nghề

Trần Thanh T. - thợ chữa khóa có tay nghề góc Lương Văn Can - Hàng Gai cho biết anh làm nghề này từ lúc 17 tuổi. Lúc đầu Trần Thanh T. chỉ đủ sức sắm sửa đồ nghề để sửa xe đạp ở vỉa hè.

Bên cạnh hàng xe đạp của T. có một ông thợ khóa có tay nghề khá cao, hàng ngày có nhiều khách đến sửa. Máu học lỏm đập mạnh trong động mạch của chàng thanh niên T., nên tay đang sửa xe đạp cho khách nhưng mắt luôn liếc về phía ông thợ khóa theo dõi từng thao tác nghề nghiệp của ông.

Vốn nhanh trí lại khá thông minh nên Trần Thanh T. đã "nhập tâm" được một lưng vốn kha khá nghề sửa khóa. Ngày ấy cũng có đông thợ chữa khóa, nhưng chủ yếu là thợ đi rong người ở Ngọc Hồi, Đông Mỹ, có nghề gia truyền sửa khóa. Tuy nhiên vì khóa hiếm nên những thợ khóa này vừa làm vừa sửa chữa để bán lại.

Chỉ một góc nhỏ Lương Văn Can - Hàng Gai đã có đến 18 người chữa khóa, toàn là dân Hà Nội. Có rất nhiều khu dân cư cũng có đông người sửa khóa như Lê Duẩn, Nguyễn Du, Đỗ Hạnh, Vũ Lợi...

Hiện nay mặt bằng giá sửa khóa cũng tăng theo giá thị trường. Làm thêm một chìa 5 đến 10 nghìn đồng. Mất chìa làm lại chìa khóa thì tùy theo giá trị của khóa mà tính tiền. Chìa bình thường có giá 20 đến 30 nghìn đồng, chìa đắt từ 80 đến 100 nghìn đồng, chìa khóa đặc biệt thì có khi lên đến 1 triệu.

Trần Thanh T. từng được một cơ quan Liên Hợp Quốc cho xe đến lên tận Phù Yên- Sơn La mở một chiếc két đựng tiền, được trả công 3 chỉ vàng. Theo Trần Thanh T. kể lại, thì đó là một chiếc két to khóa số hiện đại nhất thời bấy giờ. Khóa số phải xoay 4 lần, mỗi lần nhiều vòng với những bí mật được cài đặt mới mở được.

Khéo léo hơn cả là việc mở khóa của những chiếc ô tô mà chủ nhân của nó do bất cẩn đã để quên chìa khóa trong ô tô rồi sập của. Mở khóa xe ô tô, tùy vào đời xe mà tính giá tiền cao hay thấp. Mở cửa ô tô muốn không bị xây xát thì chỉ có cách duy nhất là bằng cách luồn que thép nhỏ qua khe, đẩy nút hoặc kéo lẫy mở.

Có nhiều chủ xe kỹ tính sợ xước xe, không chịu cho thợ luồn que qua cửa nên phải gọi hãng đến kéo xe về mà lấy mã số, có xe "Mẹc" còn phải lẫy mã số... bên Đức, chờ đến hàng tháng trời mới mở được.

Những loại máy cắt răng, máy cắt chìa bằng vi tính... đã đảm đương những công việc có năng suất thấp gấp hàng chục lần so với làm chìa bằng tay. Giá các loại máy này giao động từ một triệu đến một triệu bảy. Máy cắt đa năng - tổng hợp giá 3 triệu, được sản suất tại Trung Quốc.

Trước đây, các thợ khóa muốn làm chìa phải đốt muội đèn dầu lên phôi chìa khóa, cho vào lắc để cọ sáng, sau đó giũa những chỗ sáng, cứ giũa và hơ đến khi mở được mới thôi. Ngoài ra còn một các khác là giũa phôi chìa vát kiểu lưỡi dao cho thật mỏng, sao đó đưa vào lắc lấy vết, giũa thành chìa.

Hiện nay, phương pháp thứ ba là người thợ dùng que lò xo và tay gạt để mở ổ quay, sau đó dùng đèn pin nhìn vào ruột khóa, để cắt răng. Tiếp đó dùng que lò xo thép để đo độ nông sâu của bi, mở quay và ước lượng. Phương pháp này chỉ có thợ góc Lương Văn Can - Hàng Gai làm được.

Nghề nào cũng cần tâm sáng

Nghề khóa không có trường lớp nào đào tạo, chỉ truyền nghề cho người nhà chứ không truyền ra ngoài bởi truyền ra ngoài không chọn lọc thì sẽ rất nhiều người lợi dụng nghề này để đi ăn cắp, làm những điều phạm pháp.

Khi tay nghề đã cao, uy tín lan xa, có nhiều người đến nhờ Trần Thanh T. truyền nghề cho. Thậm chí có những ông bố đem con đến nói ngon nói ngọt "nhờ anh truyền cho cháu chút nghề kiếm cơm" nhưng Trần Thanh T. không dạy, bởi "không rõ gốc gác, mục đích" sẽ vô tình tiếp tay cho họ làm điều bất minh sau này. Anh chỉ dạy cho một người là anh rể của mình. Hiện nay hai anh em đang "sát cánh" bên nhau sửa khóa.

Trong số các thợ chữa khóa trên đất Hà Thành cũng có nhiều thợ lương thiện, có địa chỉ rõ ràng, nhưng cũng không ít thợ có lòng dạ không trung thực, lừa đảo, ăn trộm đồ, tiền của khách...

Điển hình có trường hợp một thợ khóa tên C. ở khu sửa chữa khóa chuyên nghiệp. Một hôm, được chủ hàng cầm đồ tại Đặng Dung đưa về mở khóa tủ tại gia, sau khi tìm ra ẩn số bí mật, hắn vờ làm như khát nước, quay sang xin một cốc nước. Lợi dụng lúc chủ nhà đi lấy nước, mở khóa, lấy luôn gần chục triệu tiền của khách để trong tủ. Tất nhiên sau đó tên C. bị bắt và bị kết án tù 6 năm tù giam.

Có nhiều trường hợp thợ lấy 5 - 7 triệu vì trong két chủ nhà nhiều tiền, lấy một ít chủ nhà cũng không biết được. Có người dốc cả két của gia đình chủ, bọc áo đi thẳng Sài Gòn. Còn trường hợp chồng (hay vợ) thuê thợ mở két lấy tiền xảy ra không ít. Còn có cả vụ chủ đi vắng, ôsin gọi thợ về trộm tủ (ở bãi Phúc Tân), khi thợ đang mở tủ thì chủ nhà về, chủ nhà bắt được đánh cả thợ cả ôsin, sau đó đưa lên đồn công an.

Trường hợp thanh niên đến thuê về mở két gia đình lấy tiền vàng là chuyện như cơm bữa đối với các thợ chữa khóa. Với những vụ kiểu này, nếu lương tâm nghề nghiệp thợ khóa không có thì vô hình trung, họ là người tiếp tay cho tội phạm. Những người thợ chân chính sẽ không bao giờ nhận những công việc kiểu như vậy, chỉ có một số ít thợ do thiếu tiền, hay thấy tiền mờ mắt nên làm bừa.

Không những thế, ở khu tập thể, giờ vắng người, có nhà hàng xóm thuê thợ khóa về mở cửa nhà hàng xóm lấy tiền, vàng và những đồ quý giá khác. Những sự việc như vậy, nếu thợ khóa không tinh sẽ rất khó phát hiện được chủ thật và kẻ lừa đảo, do đó, có không ít thợ vô tình đã tiếp tay cho kẻ phạm pháp.

Ngoài công việc chính của mình, các thợ khóa đôi khi lại tư vấn cho cơ quan công an điều tra những vụ đột nhập, ăn trộm là mở cửa do phá khóa hay do mở chìa.